Để thị trường carbon phát huy hiệu quả, ngoài cơ chế chính sách phù hợp, sự tham gia của các bên thì yếu tố mang tính chiến lược là con người.

Nhân lực còn khiêm tốn

Thống kê của Viện Thị trường carbon thế giới, năm 2022, đã có 73 cơ chế carbon được vận hành ở cấp quốc gia và cấp địa phương. Việc xây dựng cơ chế và phát triển thị trường tín chỉ carbon là giải pháp để giảm phát thải, góp phần bảo vệ môi trường và đạt mục tiêu phát triển bền vững.

Tại Việt Nam, Thủ tướng Chính phủ đã đưa ra cam kết net zero vào năm 2050. Cùng với đó, Chính phủ đề ra lộ trình năm 2025 thành lập, tổ chức vận hành thí điểm sàn giao dịch tín chỉ carbon. Đến năm 2027, hoàn thiện các quy định, quy chế về quản lý, vận hành sàn giao dịch tín chỉ carbon. Từ năm 2028, chính thức vận hành sàn giao dịch tín chỉ carbon.

Để cụ thể hóa mục tiêu, lộ trình nói trên, không thể thiếu đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học, người lao động có kiến thức về giảm phát thải, tín chỉ carbon, xu hướng giao dịch thương mại quốc tế… Song do đây là lĩnh vực hoàn toàn mới nên nguồn nhân lực còn khiêm tốn.

Hiệu trưởng Trường Chính sách công và phát triển nông thôn, tiến sĩ Nguyễn Trung Đông cho rằng, giảm phát thải khí nhà kính được thực hiện bằng nhiều hình thức với các cơ chế khác nhau. Mỗi ngành nghề, lĩnh vực sẽ có nhiệm vụ, cách làm khác nhau. Vì thế, cần có nhiều lao động có kiến thức chuyên sâu về cơ chế thẩm định, lập hồ sơ, kê khai và đánh giá giảm phát thải. Cũng theo tiến sĩ Đông, thời gian qua, nhà trường đã liên kết với một số đơn vị để đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực liên quan đến giảm phát thải, tín chỉ carbon nhưng số lượng chưa nhiều.

Cùng chia sẻ về nội dung này, Trưởng phòng Đào tạo và phát triển bền vững Công ty TNHH Intertek Việt Nam (Hà Nội) Đặng Thanh Long cho rằng, Việt Nam cần có lực lượng lao động lớn, chuyên nghiệp để thực hiện các nhiệm vụ về xây dựng thị trường tín chỉ carbon, thực hiện phát thải ròng bằng 0, tính toán lượng carbon rừng, kiểm kê và xác minh khí nhà kính các lĩnh vực lẫn cơ sở phát thải và nhiều công việc khác. Việc này sẽ giúp đánh giá đúng thực trạng, đề ra giải pháp hữu ích và thực hiện mục tiêu net zero một cách hiệu quả.

Hiện nay, Chính phủ, các bộ, ngành và nhiều địa phương, trong đó có Đồng Nai, đã ban hành kế hoạch, chương trình hành động, đề án với mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính về 0 vào năm 2050. Để đạt mục tiêu này, cần sự tham gia tích cực của nhiều bên liên quan và nguồn nhân lực.

Đầu tư cho công tác đào tạo, bồi dưỡng

Để hiện thực hóa mục tiêu net zero và tham gia sâu rộng vào chuỗi cung ứng toàn cầu buộc phải có thị trường tín chỉ carbon. Đây cũng là giải pháp để huy động thêm nguồn tài chính tái đầu tư vào rừng; tạo việc làm, tăng thu nhập, cải thiện sinh kế cho các chủ rừng, người trồng rừng; bảo vệ đa dạng sinh học, môi trường sinh thái.

Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh doanh, Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh, GS-TS Võ Xuân Vinh cho hay, cần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao để thúc đẩy chiến lược tăng trưởng xanh và bảo đảm sự thành công trong giảm phát thải khí nhà kính. Các viện nghiên cứu và cơ sở giáo dục cần tích cực tham gia mạng lưới đào tạo quốc tế về tín chỉ carbon. Phối hợp với Chính phủ trong triển khai các chính sách, cam kết và lộ trình tăng trưởng xanh.

Cũng theo GS-TS Võ Xuân Vinh, đầu tư vào đào tạo nhân lực sẽ giúp chúng ta có khả năng thực hiện các nhiệm vụ phức tạp như: đo lường, báo cáo, xác minh, đánh giá và phát triển các dự án carbon chất lượng cao. Về phía viện nghiên cứu đã xây dựng mục tiêu cụ thể để gia nhập thành viên Mạng lưới Giải pháp phát triển bền vững (tổ chức phi lợi nhuận được Liên hợp quốc thành lập nhằm thúc đẩy mục tiêu phát triển bền vững).

Đồng Nai có lợi thế lớn về đất rừng, đất trồng cây lâu năm. Có hàng ngàn doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh trong nhiều lĩnh vực. Đầu năm 2024, tỉnh đã ban hành Đề án Giảm thiểu khí carbon trên địa bàn tỉnh Đồng Nai đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Cùng với đó, tỉnh thành lập Ban Chỉ đạo về tăng trưởng xanh tỉnh Đồng Nai do Phó bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Võ Tấn Đức làm Trưởng ban.

Phó bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh, Trưởng ban Chỉ đạo về tăng trưởng xanh tỉnh Đồng Nai Võ Tấn Đức cho biết, thời gian tới, tỉnh sẽ tăng cường tuyên truyền, vận động các tổ chức, doanh nghiệp và người dân tham gia thực hiện mục tiêu giảm thiểu khí carbon nhằm thúc đẩy tăng trưởng xanh và phát triển bền vững. Đồng thời, tổ chức đào tạo, tập huấn cho đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý nhà nước, quản lý xã hội, quản lý doanh nghiệp về giảm thiểu phát thải khí nhà kính và các yêu cầu khi hình thành thị trường tín chỉ carbon. Tỉnh huy động các doanh nghiệp tích cực tham gia thực hiện cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0. Kết nối để kêu gọi, thu hút sự tham gia hỗ trợ tài chính và công nghệ thực hiện giảm phát thải.