Thu từ sản xuất kinh doanh tăng trưởng tốt

5 tháng đầu năm, thu ngân sách nhà nước ước đạt 1.139.600 tỷ đồng, bằng 57,9% dự toán và tăng 24,5% so với cùng kỳ năm 2024. Đóng góp vào cân đối ngân sách nhà nước có phần “công” lớn của nguồn thu nội địa. Thống kê cho thấy, 5 tháng qua, thu ngân sách nội địa ước đạt 987.500 tỷ đồng, bằng 59,2% dự toán và tăng 27,6% so với cùng kỳ năm 2024. Nếu loại trừ các khoản thu không thường xuyên như tiền sử dụng đất, xổ số kiến thiết, thu hồi vốn và cổ tức, số thu thuần đạt 55,3% dự toán, tăng 16,7%.

Tăng trưởng tích cực trong số đó là thuế thu nhập doanh nghiệp đạt 257.300 tỷ đồng, bằng 71% dự toán và tăng 23,6%, chủ yếu do doanh nghiệp đã nộp 3/5 kỳ thuế và tăng thu từ chuyển nhượng bất động sản. Thuế giá trị gia tăng ước đạt 153.500 tỷ đồng, bằng 48,1% dự toán và tăng 10,4%.

Thu từ nhà đất đạt 198.300 tỷ đồng, bằng 67,7% dự toán và tăng 105%, trong đó tiền sử dụng đất tăng mạnh nhờ hoạt động đấu giá, giao đất và cho thuê đất. Việc tổ chức đấu giá, giao và cho thuê đất hiệu quả góp phần lớn vào nguồn thu. Thu hồi vốn, cổ tức, lợi nhuận và chênh lệch thu chi của Ngân hàng Nhà nước ước đạt 95.200 tỷ đồng, bằng 83,1% dự toán và tăng 20%. Về các khu vực kinh tế, thu từ khu vực ngoài quốc doanh và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đều tăng trưởng tốt, trong khi một số địa phương vẫn còn tiến độ thu thấp dưới 40%, cần được quan tâm để hoàn thành mục tiêu thu ngân sách năm.

Để đạt được những con số khả quan trên, Bộ Tài chính đã triển khai nhiều giải pháp nhằm tăng thu ngân sách nội địa năm 2025, bao gồm đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý thuế; tăng cường thanh tra, kiểm tra để chống thất thu, gian lận thuế; phối hợp với các bộ, ngành và địa phương xây dựng cơ sở dữ liệu liên thông, kiểm soát giá cả, quản lý thương mại điện tử, chống buôn lậu, hàng giả nhằm tạo môi trường kinh doanh công bằng và thu hút đầu tư.

Bên cạnh đó, Bộ cũng tập trung hoàn thiện thể chế, chính sách tài khóa linh hoạt, phối hợp đồng bộ với chính sách tiền tệ để giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát và bảo đảm các cân đối lớn. Ngành Thuế xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu “sạch”, liên kết chặt chẽ giữa các đơn vị để theo dõi tiến độ thu ngân sách, đánh giá các yếu tố tác động và khai thác tối đa nguồn thu từ các lĩnh vực như kinh tế số, thương mại điện tử.

Thu cân đối từ hoạt động xuất nhập khẩu cũng ghi nhận những tín hiệu tích cực. Tính đến kỳ thống kê trước 15/5, số thu này ước đạt 129.200 tỷ đồng, bằng 55% dự toán và tăng 10,6%. Tổng số thu thuế ước đạt 182.100 tỷ đồng, bằng 44,3% dự toán và tăng 8,9%. Khoản hoàn thuế giá trị gia tăng khoảng 52.900 tỷ đồng, bằng 30,1% dự toán và tăng 5,1%.

Số thu này có được nhờ hoạt động xuất nhập khẩu những tháng đầu năm khá sôi động. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đến ngày 15/5 khoảng 313,3 tỷ USD, tăng 15,3% so cùng kỳ, riêng kim ngạch có thuế đạt 55,9 tỷ USD, tăng 5,2%. Một số mặt hàng nhập khẩu tăng mạnh như nguyên liệu, máy móc thiết bị, phụ tùng tăng 9,2%, làm tăng thu ngân sách khoảng 11.100 tỷ đồng; ô tô nguyên chiếc nhập khẩu tăng 49,2%, làm tăng thu khoảng 6.200 tỷ đồng so cùng kỳ.

Bà Trần Thị Kim Hà - Phó Tổ trưởng, Ban Nghiệp vụ thuế hải quan (Cục Hải quan) cho biết, trong năm nay, ngành Hải quan đã cố gắng và hỗ trợ tốt nhất cho doanh nghiệp, tạo thuận lợi các doanh nghiệp trong hoạt động xuất nhập khẩu cũng như là làm thủ tục nhanh chóng và thu đúng, thu đủ, nộp kịp thời vào ngân sách nhà nước. Cùng với đó là đẩy mạnh công tác chống thất thu, chống buôn lậu, gian lận thương mại và đẩy mạnh công tác đôn đốc, thu hồi và xử lý nợ thuế.

Phấn đấu hoàn thành dự toán ở mức cao nhất

Theo ông Vũ Đức Hội - Vụ trưởng Vụ Ngân sách nhà nước (Bộ Tài chính), để đảm bảo mục tiêu tăng trưởng GDP đạt 8% trở lên thì số thu ngân sách nhà nước phải tăng khoảng 10% so với năm 2024. Vào cuối tuần trước, Chính phủ ban hành Nghị quyết 154/NQ-CP ngày 31/5/2025 về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước. Trong đó đặt ra mục tiêu phấn đấu tăng thu ngân sách nhà nước năm 2025 trên 15%. Xét theo tiêu chí đó, kết quả thu của 5 tháng đầu năm được đánh giá là khá tích cực và tiệm cận mục tiêu.

Tuy nhiên, đây vẫn là một áp lực khá lớn đối với các cơ quan thu của Bộ Tài chính bởi việc thực hiện các giải pháp thu trong thời gian gần đây đối diện với nhiều thách thức. Tình hình kinh tế, chính trị thế giới phức tạp, căng thẳng thương mại và áp thuế từ các nước lớn ảnh hưởng đến xuất nhập khẩu và nguồn thu thuế. Áp lực lạm phát, biến động tỷ giá làm tăng chi phí sản xuất, ảnh hưởng khả năng nộp thuế của doanh nghiệp. Các chính sách hỗ trợ như giảm, gia hạn thuế cũng làm giảm nguồn thu ngân sách. Công tác quản lý thuế và chống thất thu còn nhiều khó khăn, đặc biệt trong các lĩnh vực đất đai, tài nguyên, thương mại điện tử. Thu ngân sách từ xuất nhập khẩu chịu ảnh hưởng từ cạnh tranh quốc tế và rủi ro thị trường.

Bên cạnh đó, thiên tai, dịch bệnh và biến đổi khí hậu cũng tác động tiêu cực đến sản xuất, kinh doanh. Việc thu hồi nợ thuế còn hạn chế, cần tăng cường thanh tra, kiểm tra. Đồng thời, chuyển đổi số trong quản lý thuế, hải quan gặp khó khăn về hạ tầng và nguồn lực.

Trước áp lực này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã chỉ đạo các cơ quan thu tổ chức thực hiện tốt công tác quản lý thu ngân sách nhà nước, mở rộng cơ sở thuế, đảm bảo thu đúng, đủ, kịp thời các khoản thu phát sinh. Đồng thời, đẩy mạnh chống thất thu; quản lý có hiệu quả các nguồn thu mới phát sinh từ các giao dịch thương mại điện tử; quyết liệt xử lý, đôn đốc thu hồi nợ thuế; phấn đấu hoàn thành thu ngân sách nhà nước năm 2025 ở mức cao nhất.