Để làng nghề gốm phát triển bền vững, Đồng Nai đã đầu tư xây dựng Cụm công nghiệp gốm sứ Tân Hạnh (thành phố Biên Hòa) để di dời các cơ sở sản xuất gốm trong khu dân cư trên địa bàn tỉnh. Các cơ sở gốm vào cụm công nghiệp đảm bảo nhà xưởng sản xuất, môi trường… thuận lợi hơn trong xuất khẩu.

Bước ra thế giới

Năm 1903, Trường Dạy nghề Biên Hòa (nay là Trường cao đẳng Mỹ thuật trang trí Đồng Nai) được thành lập và trở thành ngôi trường duy nhất cho đến nay đào tạo nghề làm gốm. Năm 1923, với tâm huyết muốn phát triển nghề gốm Biên Hòa, Hiệu trưởng Trường Dạy nghề Biên Hòa khi đó là ông Robert Balick cùng vợ là bà Mariette Balick đã mở chuyên ngành đào tạo làm gốm, đánh dấu sự phát triển của nghề gốm, đặc biệt là dòng gốm trắng với nét đặc trưng của gốm Biên Hòa là nhiều gam màu tươi tắn, hoa văn trên gốm Biên Hòa được tạo hình bằng phương pháp khắc chìm tinh tế.

Theo thời gian, các sản phẩm gốm của Trường Dạy nghề Biên Hòa ngày càng được đánh giá cao. Gốm Biên Hòa - Đồng Nai sớm định danh trên thị trường quốc tế và giành nhiều giải thưởng lớn cả ở trong nước và quốc tế như: huy chương vàng tại Triển lãm Quốc tế Paris (Pháp) năm 1925 và 1933; tham dự triển lãm tại Nagoya (Nhật Bản) năm 1937; Bangkok (Thái Lan, năm 1953 và 1955), PhnomPenh (Campuchia, năm 1957)...

Bước ra thị trường thế giới sau gốm trắng khoảng thời gian khá dài nhưng gốm đất đen Biên Hòa là sản phẩm độc đáo, được hình thành từ các nguyên liệu được khai thác tại vùng đất Biên Hòa. Đến nay, dòng gốm đen truyền thống cũng đã có những thị trường ổn định. Phần lớn sản phẩm gốm đất đen Biên Hòa đều xuất khẩu đi các nước.

Họa sĩ Mai Văn Nhơn, người nổi tiếng với những bức tranh gốm Biên Hòa, đặc biệt là tranh phác họa chân dung những bậc vĩ nhân, nguyên thủ quốc gia, cảnh quan thiên nhiên, chia sẻ gốm Biên Hòa - Đồng Nai đã tạo được vị trí riêng khá đặc sắc với người mê gốm và người tiêu dùng trong và ngoài nước. So với các dòng gốm khác như gốm Bát Tràng, gốm Chu Đậu…, gốm Biên Hòa - Đồng Nai ra đời sau nhưng từng có giai đoạn thường xuyên giành giải thưởng trong các cuộc triển lãm trong và ngoài nước. Sản phẩm gốm Biên Hòa - Đồng Nai có những ấn tượng và sức hút riêng, được cộng đồng, thị trường ghi nhận thông qua những giải thưởng lớn trong và ngoài nước, mà chính ông là một trong những người từng tham gia các kỳ thi, triển lãm và vinh danh cho gốm Biên Hòa - Đồng Nai.

Doanh nghiệp “đi trước đón đầu”

Gốm Biên Hòa hiện có dòng trang trí sân vườn với các sản phẩm gốm đất đen nổi tiếng từ hàng trăm năm nay và sản phẩm gốm trắng mỹ nghệ trang trí, decor theo hướng hiện đại.

Những năm qua, trong quá trình hoạt động, các doanh nghiệp gốm thường xuyên tìm hiểu, nghiên cứu thị trường thế giới để sản xuất ra những dòng sản phẩm mới với màu sắc, kiểu dáng đa dạng để đáp ứng nhu cầu thị trường, nhưng vẫn bảo đảm về chất liệu.

Thợ khắc gốm Lê Kiều Oanh (ngụ phường Tân Vạn, thành phố Biên Hòa) chia sẻ, khắc là công đoạn trước khi thực hiện chấm men, nên sản phẩm được khắc chuẩn, tinh tế thì sau khi chấm men càng rõ nét, sinh động. Theo bà Oanh, hơn 40 năm gắn bó với nghề, bà đã chứng kiến sự phát triển gốm Biên Hòa - Đồng Nai ngày càng tinh xảo. Ngày xưa, màu men cho các sản phẩm gốm chưa phong phú nên công việc còn đơn giản, hiện nay có rất nhiều màu, đòi hỏi người thợ khắc, thợ chấm men phải tập trung và nhận diện màu chuẩn để cho ra những sản phẩm đúng theo thiết kế ban đầu.

Đại diện Công ty TNHH Gốm Hồng Tâm Ông Mỹ Ngân cho biết, doanh nghiệp đã chủ động nghiên cứu thị trường, đa dạng sản phẩm, nâng cao chất lượng, mẫu mã để đáp ứng nhu cầu thị trường truyền thống và thị trường mới. Vì thế, gốm Biên Hòa - Đồng Nai ngày nay vừa giữ gìn nét truyền thống nhưng vẫn có sự đổi mới, hiện đại. Hồng Tâm là doanh nghiệp sản xuất dòng sản phẩm gốm trang trí, decor không gian trong nhà ở, nhà hàng, khách sạn, sân vườn cho khách hàng trong và ngoài nước.

Theo bà Ngân, nhờ chủ động nghiên cứu, sản xuất ra những sản phẩm gốm trang trí phù hợp với nhu cầu của thị trường nên ngày càng được nhiều khách hàng trên thế giới biết đến và đặt hàng. Do đó, tình hình kinh tế thế giới có nhiều biến động nhưng công ty vẫn có đầu ra ổn định và tiếp tục mở thêm thị trường tiêu thụ sản phẩm.

Bà Ngân cho biết thêm, các mặt hàng gốm trang trí của doanh nghiệp khoảng 70% xuất khẩu trực tiếp sang thị trường Mỹ, Úc, Canada… và 30% sản phẩm cung cấp thị trường nội địa.